W jaki sposób działa wentylacja mechaniczna?
W każdym budynku niezbędny jest wydajny system wymiany powietrza, który z jednej strony zagwarantuje pozbywanie się z pomieszczeń nadmiaru dwutlenku węgla i przykrych zapachów, z drugiej ułatwi zachowanie optymalnej wilgotności. Wentylacja jest również niezbędna tam, gdzie mamy do czynienia z urządzeniami grzewczymi, które do swej pracy potrzebują dostępu tlenu ze swego bezpośredniego otoczenia, np. kominków, zabytkowych pieców kaflowych czy kuchni węglowych.
Niezbędna wydajność systemu wentylacyjnego zależy od wysokości i kubatury pomieszczeń znajdujących się w budynku. Tam, gdzie jest ona zdecydowanie większa, choćby w biurowcach czy budynkach użyteczności publicznej wymogi będą na tyle duże, że często konieczne będzie zamontowanie wentylacji mechanicznej. Sprawdzi się ona również w budynkach jednorodzinnych, oferując jednocześnie wiele korzyści związanych np. z możliwością odzyskiwania energii. Przyjrzyjmy się bliżej systemom wentylacji mechanicznej i przekonajmy się, jak działają.
Efektywny system wymiany powietrza w budynku
Tradycyjny sposób wentylowania pomieszczeń to zastosowanie tzw. wentylacji grawitacyjnej (naturalnej). Wykorzystuje ona specjalne kanały wentylacyjne bardzo podobne do instalacji kominowej oraz wyloty powietrza zlokalizowane najczęściej w kuchniach i łazienkach. W tym przypadku obieg powietrza w budynku nie jest w żaden sposób wspomagany. Napływa ono z zewnątrz albo przez montowane w oknach specjalne nawiewniki, albo obecnie już znacznie rzadziej przez nieszczelności w konstrukcji budynku oraz uchylane drzwi i okna. Zużyte powietrze powinno opuszczać budynek samoczynnie, wykorzystując różnice ciśnień między jego wnętrzem, a powietrzem znajdującym się ponad połacią dachu, przy ujściu kanału wentylacyjnego. Przepływ powietrza następuje w tym przypadku za sprawą różnicy w jego gęstości – cieplejsze jest rzadsze, więc łatwo unosi się ku górze.
Choć system wentylacji grawitacyjnej jest bardzo prosty, a jego działanie nie wiąże się z dodatkowymi kosztami ani koniecznością montowania żadnych urządzeń, to jej efektywność jest niezbyt wielka i bardzo podatna na wszelkiego rodzaju zakłócenia. Najczęściej zawodzi wówczas, gdy różnica temperatur między wnętrzem a powietrzem atmosferycznym jest niewielka, zwłaszcza podczas upalnego lata. Problemy z wymianą powietrza pojawiają się również podczas silniejszego wiatru, który może poważnie zakłócić przepływ czy wskutek ograniczonego dopływu powietrza do wnętrza, np. przy zbyt szczelnych oknach.
Zdecydowanie wydajniejszy i sprawniejszy jest system wentylacji mechanicznej. Może on występować w różnych odmianach, jednak jego „najpełniejszą” wersją jest wentylacja wwiewno-wywiewna. W takiej sytuacja powietrze jest czerpane z zewnątrz budynku przez specjalnie zaprojektowane wloty. Przepływ jest wymuszany przez zamontowane w nich wentylatory, które zasysają jego odpowiednio dobraną ilość dzięki generowanemu przez siebie, dopasowanemu do potrzeb, przepływowi. Zużyte powietrze jest natomiast wyprowadzane na zewnątrz dzięki kanałom, w których zamontowano wentylatory generujące podciśnienie i wypychające zużyte powietrze.
Choć działanie systemu wentylacji mechanicznej jest bardzo sprawne, to wiąże się również z pewnymi niedogodnościami, np. pewnym niewielkim poziomem hałasu wytwarzanym przez same wentylatory oraz przez przepływ powietrza. Może on jednak być łatwo ograniczony dzięki odpowiedniemu projektowi i zamontowaniu w razie potrzeby specjalnych tłumików.
Co jeszcze wiąże się z instalacją wentylacji mechanicznej?
Wentylacja mechaniczna to nie tylko sprawny przepływ powietrza, ale także możliwości związane z jego odpowiednią filtracją i oczyszczaniem, co jest ważne zwłaszcza dla osób cierpiących na różnego rodzaju alergie. Cały system może być stosunkowo łatwo wyposażony w filtry usuwające z nawiewanego powietrza pyłki roślin, a nawet znajdujące się w powietrzu zanieczyszczenia, bakterie czy wirusy – w zależności od poziomu filtracji zastosowanego wkładu. Im wyższy stopień oczyszczania powietrza, tym większa niezbędna wydajność wentylatora, która musi zrekompensować straty generowane podczas filtracji, co może przełożyć się na wyższe zużycie energii oraz nieco większy poziom hałasu.
Wentylacja mechaniczna wiąże się również z możliwością ograniczenia kosztów ogrzewania. Daje bowiem możliwość zainstalowania rekuperatora, czyli urządzenia odzyskującego energię z powietrza wywiewanego. Zasada rekuperacji jest niezwykle prosta – ciepło wywiewanego powietrza jest odbierane w specjalnym wymienniku i używane do ogrzewania tego, które jest zasysane z zewnątrz. Dzięki temu zasysane powietrze nie jest chłodne i nie przyczynia się w znaczącym stopniu do utraty energii wykorzystywanej do dostarczania ciepła do budynku.
Zasada działania wentylacji mechanicznej pozostaje taka sama niezależnie od wielkości i charakterystyki budynku, w którym jest wykorzystywana. Warto jednak pamiętać, że w dużych biurowcach czy wielkich halach magazynowych lub produkcyjnych mamy do czynienia ze znacznie większą kubaturą niż w obiektach mieszkalnych. W połączeniu z podwyższonym zapotrzebowaniem na świeże powietrze wynikające z ilości osób przebywających we wnętrzu czy specyfikę przeprowadzanych procesów technologicznych oznacza to, że zastosowane systemy muszą mieć o wiele większą wydajność, niż instalacje w domach jednorodzinnych. W takich przypadkach montuje się więc specjalne centrale wentylacyjne z wentylatorami o dużej mocy, które często są w stanie radzić sobie z powietrzem zanieczyszczonym pyłami czy rozmaitymi gazami.